Kıdem Tazminatı Nedir?
Kıdem tazminatı, belirli koşulların sağlanması halinde işveren tarafından çalışana verilen tazminat çeşididir.
Çalışanın kıdem tazminatı kazanabilmesi:
Aynı işverene bağlı çalışma süresinin bir yıldan uzun olması ve iş sözleşmesinin aşağıdaki sayılan nedenlerle feshi gerekmektedir:
İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedeni dışındaki nedenler
Askerlik
Emeklilik hakkının elde edilmesi
Kadın çalışanın evlenmesi ile bir yıllık zaman dilimi içerisinde çalışanın isteği
Çalışanının vefatı (Mirasçıları hak kazanır)
İstifa eden çalışan kıdem tazminatı hak kazanamaz.
Kıdem Tazminatının Hesaplanması
Kıdem tazminatı, çalışanın işyerinde çalıştığı her bir yıl süresi için, brüt ücretin 30 günlük tutarıdır. 30 günlük ücret; normal ücret ve çalışanın aldığı diğer menfaatlerden oluşur. Kaç yıl çalışmış ise en son aldığı brüt ücret ile çalıştığı yıl çarpılır. Çarpma işleminde yıl kesirleri de dikkate alınır. Yani arta kalan aylar güne çevrilir ve son brüt ücret 365'e bölünerek günlük ücret bulunur, bu günlük ücret ile güne çevrilen çalışma süreleri çarpılır. Tüm hesaplanan rakamlar toplanır.
Hesaplanan kıdem tazminatı tavanının bir yıla düşen tutarı aşmıyorsa (01.01.2023 – 30.06.2023 dönemi için geçerli kıdem tazminatı tavanı 19.982,83 TL) tutar üzerinden sadece damga vergisi kesintisi olur.
Eğer tavanı aşarsa ve işveren aşan kısmı da ödemek isterse için gelir vergisi kesintisi de yapılır. Gelir vergisi oranları %15 ile %40 arasında mevcut birikmiş vergi matrahınıza göre artan oranlardır.
Örnek Kıdem Tazminatı Hesaplaması:
Ä°ÅŸe GiriÅŸ Tarihi:
01.01.2020
İşten Çıkış Tarihi:
30.01.2023
Kıdem Süresi Toplamı:
3 yıl 1 ay
En son alınan brüt ücret:
15.000
Kıdem Tazminatı Tavanı:
19.982,83
3 Yıl için hesaplanan Kıdem Tazminatı Tutarı: 15000* 3 yıl = 45.000 TL
Günlük Ücret: 15.000/30 = 500 TL
1 Ay için Hesaplanan Kıdem Tazminatı Tutarı: 500 TL x 30 gün x 1/12 ay = 1.250 TL
Toplam Brüt Kıdem Tazminatı Tutarı: 15.000 + 1250 = 14.500 TL
Damga Vergisi Tutarı (binde 7,59): 46.250 TL * 0,00759 = 351,04 TL
Ä°stisna Uygulanacak Damga Vergisi : 75,96 TL
İstisnalı Kıdem Tazminatı = 45.974,92 TL
Kıdem Tazminatı Neleri Kapsar?
Kıdem tazminatı hesabı yapılırken çıplak ücretin yanında çalışana yapılan diğer ödemelerin de incelenerek uygun olanların dikkate alınması gerekir.
Kıdem tazminatında dikkate alınması gereken ödemeler
Yemek yardımı, kasa tazminatı, gıda yardımı, yakacak yardımı, konut yardımı, giyecek yardımı, aile yardımı, çocuk zammı, temettü, taşıt yardımı, sağlık yardımı, havlu-sabun yardımı, sosyal yardım niteliğinde ayakkabı, yıpranma tazminatı, mali sorumluluk tazminatı, bayram harçlığı, lojman tahsisi, teşvik primi, aylık primler gibi ödemeler.
Kıdem tazminatında dikkate alınmayan ödemeler
Yıllık izin ücreti, evlenme yardımı, hafta tatil ücreti, devamlı olmayan bayram harçlığı, hastalık yardımı, genel tatil ücreti, izin harçlığı, seyahat primleri, devamlılık göstermeyen primler, fazla çalışma ücreti, iş arama yardımı, harcırah, bir kere verilen ikramiyeler.
Kıdem Tazminatı ile İlgili Diğer Hususlar:
Belirli süreli iş sözleşmelerinde sürenin sona ermesi durumunda kıdem tazminatı ödenmez.
Aynı işverene ait bir ya da daha fazla işyerinde, devamlı ya da ara ara hizmet akdi yenilenerek çalışılmış ise kıdem hesabı için toplam çalıştığı süre dikkate alınır.
Ücretsiz izin kullanılan süreler kıdem tazminatı hesabında dikkate alınmaz.
İşveren iş şartlarını tek taraflı olarak değiştirirse ve çalışan bu şartlarda çalışmak istemezse, çalışan 6 gün içeresinde iş sözleşmesini feshedebilir ve kıdem tazminatı almaya hak kazanır.
Mehmet Orhun, SMMM